Geschiedenis Brasschaats Mandoline-Orkest

Voorgeschiedenis (1953-1955)

De geschiedenis van het Brasschaats Mandoline-Orkest start voor de officiële oprichting. Robert Janssens werkte als leerkracht in de Gemeentelijke Jongensschool Brasschaat-Centrum. In de lente van 1953 begon hij met het geven van gratis banjo-, mandoline– en gitaarlessen aan leerlingen van deze school. Elke zaterdag na schooltijd werd er samen muziek gemaakt. Al gauw werden ook enkele concerten gespeeld en werd dit ensemble een heus schoolorkest.

Er was wel één groot nadeel aan dit schoolorkest: na afloop van ieder schooljaar verliet een hele lichting jongens de basisschool. Er moest dus worden gekozen tussen een schoolorkest of een ensemble dat los van de school zou verder gaan. Dat laatste kreeg de voorkeur. Zo werd vanaf dan thuis bij Robert Janssens les gegeven in kleine groepjes. Ook werd gauw duidelijk dat er werk moest worden gemaakt van betere instrumenten (met toen vooral voorkeur voor Embergher) en de banjo’s werden opgeborgen.

Officieel begin van het Brasschaats Mandoline-Orkest (1955-1962)

In 1955 werd het Brasschaats Mandoline-Orkest officieel opgericht en een bestuur verkozen. De gemiddelde ouderdom van de leden was toen 13 jaar.  Er werd ook werk gemaakt van een echte orkestbezetting door de introductie van mandola’s.

Een vijftal van de beste muzikanten van het orkest maakten kennis met een ander ensemble: La Napolitaine. Hier speelden ze plots samen met muzikanten van formaat, zoals Frans De Groodt, Lucie Van Velthoven en François Willems. Zo leerden deze leden alvast beter musiceren en dat kwam het Brasschaats Mandoline-Orkest als geheel uiteraard ook ten goede.

In de beginperiode van 1955 tot juni 1957 werd in totaal elf keer opgetreden. De gage bedroeg toen 400 frank. Geregeld werden de weersomstandigheden getrotseerd en in open lucht opgetreden. Ook kwamen de eerste meisjes de rangen versterken. Hoogtepunten waren onder meer de optredens voor provinciale wedstrijden.

Het mandolineorkest kende een eerst bloei onder zijn stichter Robert Janssens in de jaren 1957 tot 1962. Op 7 november 1957 werd voor de eerste keer voor televisie opgetreden. In december 1958 werd er ook een eerste audio-opname gemaakt (een single). Er volgden uiteindelijk nog 6 televisieoptredens, telkens bij jeugdprogramma’s van de toenmalige Vlaamse televisie. Ook het optreden op de wereldtentoonstelling (Expo ’58) staat met stip genoteerd in de archieven. In de beginjaren waren er veel leden (meer dertig) en werd er ook veel opgetreden (in totaal 45 keer van 1955 tot 1960).

Nieuwe kapitein aan het stuurwiel – eerste periode (1962-1980)

Veel leden waren intussen 18 à 22 geworden. Dat betekende een hoop meer kopzorgen, zoals studies, job maar ook liefdesperikelen. Zodoende zwermden vele leden van het eerste uur uit. Daarnaast kondigde Robert Janssens in  1962 aan te stoppen als dirigent en voorzitter. Marcel De Cauwer nam onbaatzuchtig de taken over van Robert Janssens.

Hoewel de sfeer uitstekend bleef waren er in deze decennia noodgedwongen maar een beperkt aantal optredens (45 van 1965 tot 1980). Wel werden enkele nevenactiviteiten georganiseerd zoals gastronomische wandelweekends. Sinds 1975 werd de traditie gestart van de 5-jaarlijkse jubileumconcerten.

De bezieler van het Brasschaats Mandoline-Orkest heeft trouwens na zijn afscheid bij het orkest nog een puike prestatie geleverd. Hij schreef in deze periode een boek over de mandolinegeschiedenis dat tot op vandaag nog steeds te verkrijgen is.

Nieuwe wind in de zeilen – tweede periode onder Marcel De Cauwer (1980- 1995)

Verschillende factoren hielpen mee aan een nieuwe bloeiperiode voor het Brasschaats Mandoline-Orkest. Eerst en vooral mogen we de inspanningen van de reeds bestaande leden niet onderschatten. Daarnaast kwamen er ook een aantal nieuwe leden bij, deels uit andere verenigingen maar ook uit de intussen opgerichte mandolineklassen van de muziekacademies. Daarnaast werd ook kennisgemaakt met andere ensembles en nieuwe technieken. Vanaf 1980 nam zodoende het niveau gaandeweg toe, en steeg ook het ledenaantal.

In deze periode waren er onder meer veel optredens voor Jeugd & Muziek. Hierbij stelde Marcel De Cauwer dan telkens de mandoline en onze orkestsamenstelling voor aan het publiek. Verder waren er in deze jaren ook enkele radio-optredens.

Ook mogen we hier de eerste LP niet vergeten. Behoudens de eerste single in de beginjaren is dit immers de eerste geluidsopname van het Brasschaats Mandoline-Orkest. Deze bleek een onverhoopt succes. Dat hielp zowel het mandolineorkest als de mandoline in Vlaanderen in het algemeen.

Gezien het success van de eerste LP werd er vanaf 1988 hard gewerkt aan de opnames van een tweede album. Deze nummers, samen met enkele van de eerste LP, werden uitgebracht op de eerste CD. Verder waren er in deze periode ook enkele radio-optredens.

Verdere opnames en nieuwe hoogtepunten – derde periode onder Marcel De Cauwer (1995-heden)

Sinds de lancering van LP2 en CD1 kwam de werking van het orkest goed op gang. Enerzijds werden in tussentijd op regelmatige basis nieuwe CD’s opgenomen. Na CD2 in 1997 werd er zelfs geïnvesteerd in eigen opnamemateriaal waardoor de opnames in eigen beheer verlopen. Concreet werden CD3 (2005), CD4 (2010) en CD5 (2015) zelf opgenomen, meestal verspreid over verschillende jaren. Eén van onze leden ontpopte zich als geluidstechnicus om de opnames nadien telkens af te werken.

Ook qua concerten zat het BMO intussen niet stil. Elk jaar werden er meerdere concerten gespeeld. Eén bijzondere gelegenheid was het concert tijdens de Nocturne van Beloeil in 2000: toen speelden we voor wel 5000 toeschouwers. Wel zagen we doorheen de jaren de verschuiving van het cultuurlandschap in Vlaanderen. Waar voorheen de organisators veel activiteiten ontplooiden, merkten we na 2000 en vooral vanaf de crisis van 2007 een terugval.

Het BMO heeft op deze veranderde situatie ingespeeld door vaker zelf concerten te organiseren, af en toe samen met andere ensembles (zoals De Heidebloem, het jeugdorkest van Concordia, Cuerda en MandolinMan). Erg memorabel zijn ook de concerten die werden georganiseerd samen met leerlingen van de muziekacademies met de erg gewaardeerde medewerking van hun leerkracht Gerda Abts.

Eén ander concert verdient een speciale vermelding: het jubileumconcert voor het 50-jarige dirigentschap van Marcel De Cauwer in 2012. Naast een luik gedirigeerd door de jubilerende dirigent gekozen uit repertoire doorheen de jaren, kwamen ook enkele gelegenheidsensembles en bekende artiesten het concert opluisteren.

Het repertoire werd doorheen de jaren verder aangevuld met zowel werken die zijn uitgegeven als eigen bewerkingen. Naast Marcel De Cauwer leverden ook leden zoals Pieter Van Tichelen en Johan Dias nieuw repertoire. Naast de vele bewerkingen komt er ook een compositie bij. In 2016 schreef de Vlaamse componist Bart Verstraeten immers het werk Persephone voor het Brasschaats Mandoline-Orkest.

Gezien een oud-lid hobo ging studeren aan het conservatorium nam het repertoire voor hobo ook toe. Daarnaast bleef regelmatig de dwarsfluit gebruikt als solist en om de orkestkleur te verrijken. Sinds 2010 werd aanvankelijk occasioneel en daarna in stijgende mate gebruik gemaakt van kleine percussie.